Publiekstrekkers

Klooster Sint-Jansberg

Het voormalig kartuizerklooster werd in 1329 gesticht door Gerard, Heer van Diest naar de wens van zijn overleden echtgenote Maria van Loon. Het klooster werd in 1582 nagenoeg volledig verwoest door de troepen van Willem van Oranje, maar werd nadien heropgebouwd. Enkel de oude kapittelzaal in de tuin van het klooster, nu ingericht als kapel, dateert nog uit de 15de eeuw. De monumentale ingangspoort in Vlaamse renaissancestijl, met bovenaan in een nis het beeldje van de patroon van het klooster St.Jan-de-Doper, werd in 1649 gebouwd. De kartuizers wijdden een leven aan studie en gebed en het klooster herbergde ooit zelfs de grootste bibliotheek van het land van Loon.
Het kartuizerklooster werd in 1796 opgeheven, als "zwart goed" verkocht en heringericht als kasteel (19de eeuw). Van 1920 tot 1927 was er een ambachtsschool gevestigd en van 1928 tot 1993 werd het klooster bewoond door Dominikanessen.
Het geheel vormt een indrukwekkend ommuurd complex met gebouwen uit de 17de tot de 19de eeuw, gelegen op een heuvel temidden van velden en boomgaarden. De oude gedeelten van het klooster zijn beschermd als monument; de omgeving als dorpsgezicht.
Temidden van de boomgaard voor het klooster staat het 17de-eeuws kapelletje van O.L. Vrouw ten Onrust, in de volksmond "Tutter- of Schreeuwkapelleke" genoemd. Moeders vereren er Onze Lieve Vrouw om zegen en kalmte voor hun kleine kinderen. Ze offeren een hemdje, mutsje of een fopspeen.
Op een boogscheut van het klooster bevinden zich nog twee oude vierkanthoeven: de hoeve Eksterhoek (in de Eksterhoekstraat) met 18de-eeuwse kern en de hoeve Oude Pastorij (in de Steenbergstraat) uit het begin van de 19de eeuw, beter gekend als de "Donkelhoeve" naar het TV-feuilleton "Wij, heren van Zichem".
Momenteel is het klooster aan een nieuw hoofdstuk in zijn geschiedenis toe en vormt het een kader voor allerlei evenementen, bedrijfs- en privéfeesten, seminaries en workshops.

Locatie
Sint-Jansbergstraat 9

Kerk Sint-Pieter-in-de-Banden

De beschermde en gerestaureerde Sint-Pieter-in-de-Bandenkerk heeft een 13de-eeuwse toren in Diestse ijzerzandsteen. De 16de-eeuwse spitse bogen en de grote brandramen van schip en koor zijn duidelijke kenmerken van de Demergotiek, wat in Limburg zeldzaam is. In de kerk is de merkwaardige kruisweg van de hand van Tony van Os een bezoek waard. Vlak naast de kerk staat een verguld ruiterbeeld ter herinnering aan de Slag der Zilveren Helmen op 12 augustus 1914.

Locatie
Markt

Watermolen op de Gete

Deze watermolen dateert uit de 17de eeuw, maar is sterk gerestaureerd in de loop van haar geschiedenis. De molen maakt deel uit van een complex met molenaarshuis, molenhuis en dienstgebouwen, versierd met fraaie trapgevels.
De watermolen, de voormalige jeneverstokerij (huisnummer 20) en de vroegere brouwerij Goudster op het grondgebied van Donk vormen samen een interessante watergebonden industrieel-archeologische site op de beide oevers van de Gete.

Locatie
Zwarte Duivelsstraat 35

Rotemse molen

De molen van “Rothem” situeert zich aan een zijarm van de rivier “Velpe”, op een boogscheut van het slagveld van de Zilveren Helmen (1914) en is één van de bekendste streekgebonden en historische bezienswaardigheden in Halen. De originele molen dateert uit het begin van de 15de eeuw, maar werd nog voor 1646 grotendeels vernietigd.Op dat ogenblik is immers de huidige molen gebouwd, zoals de zwarte bakstenen in de gevel van het gebouw zelf getuigen. De molen maakte in die periode deel uit van de Cisterciënzerinnenabdij Mariënrode, heeft sinds de Franse Revolutie meerdere eigenaarswissels doorstaan en is sinds 2000 in privébezit. 

Locatie
Gidsenstraat 24

Foto © Vlaamse Gemeenschap - Vandevorst Kris 01-01-2005

Abdijhoeve Mariënrode

Nogal geïsoleerd ten zuiden van het centrum van Halen ontdekt men in het landelijk gehucht Rotem de machtige (beschermde) abdijhoeve Mariënrode. Het Cisterciënzerinnenklooster van Mariënrode werd in 1237 gesticht, maar is nooit tot grote bloei gekomen. Het werd na de Franse Revolutie volledig afgebroken. Alleen de grote hoeve die ervoor stond werd gelukkig bewaard, rond een ruime binnenkoer. Aan de straat staat een hoog poortgebouw met een grote en een kleine poort, en daarboven de gebeitelde wapens van de toenmalige abdis Jeanne de Tilbourg, met het jaartal 1669. De woning werd in de tweede helft van de 18de eeuw uitgebreid met een lagere zijvleugel die nog als woning dienst doet. Tegen de gevel ervan bevindt zich nog een grafsteen met de afbeelding van een abdis en twee wapenschilden.

Locatie: Rotemstraat

Loboshoeve en -kasteel

In het Kempisch gedeelte van de gemeente, als toegangspoort tot de bossen van Hees, tref je het kasteel en de hoeve van Lobos aan, gelegen in een park met enkele merkwaardige bomen en resten van de oorspronkelijke omgrachting, bereikbaar langs een gekasseide dreef van Amerikaanse eiken. Het kasteel is een alleenstaand herenhuis uit de 19de eeuw, met verschillende latere aanpassingen, maar met een veel oudere oorsprong. Lobos was een oude heerlijkheid waaraan een kasteel met slotgracht en heel wat gronden en goederen verbonden waren. Deze "allodiale" heerlijkheid was in handen van verschillende adellijke families. De bijhorende kasteelhoeve is een typisch kempische langgevelhoeve en dateert eveneens uit de 19de eeuw.

Locatie
Lobosstraat 2

Kasteel van Blekkom

In het gehucht Blekkom staat het gelijknamige 19de-eeuwse kasteel. Het is een alleenstaand neoclassicistisch herenhuis, in 1859 (datum in gevelsteen) gebouwd naar een ontwerp van architect Jamaer in opdracht van Hyacinth de Mareth, de eerste burgemeester van de in 1866 zelfstandig geworden gemeente Loksbergen. Het kasteel is gelegen te midden van een mooi park met vijver. Ten noorden van het kasteel staat nog een 19de-eeuwse hoeve en een bakstenen kapel met rondboogportaal.

Locatie
Lindestraat 124